Audiacja to termin stworzony w 1975 roku przez amerykańskiego pedagoga Edwina E. Gordona w celu zrozumienia procesu, który pozwala świadomie słyszeć, odczuwać i wyobrażać sobie muzykę lub jej elementy wtedy, kiedy nie jest już fizycznie obecna lub gdy nigdy jej nie słyszeliśmy.
Umiejętność audiacji jest często spostrzegana jako podstawa uzdolnień muzycznych oraz jako odpowiednik myślenia w języku, kiedy „w myślach” układamy zdania czy powtarzamy struktury językowe przygotowując się do pamięciowego opanowania wybranego fragmentu tekstu.
W języku, żeby rozumieć tekst, musimy znać znaczenie słów. Podobnie jest z muzyką – żeby audiować świadomie i w zaawansowanym stopniu musimy wiedzieć z czego składa się muzyka.
Audiowania można się nauczyć. The Gordon Institute for Music Learning (giml.org) wyszczególnia osiem typów audiacji i sześć stopni zaawansowania. Typy audiacji nie są hierarchiczne. Są zwyczajnie różnymi aktywnościami:
1 – słuchanie muzyki znanej lub nieznanej,
2 – czytanie (z nut) muzyki znanej lub nieznanej,
3 – zapisywanie muzyki znanej lub nieznanej z dyktowania (dyktando muzyczne),
4 – przywoływanie i wykonywanie muzyki wcześniej zapamiętanej,
5 – przywoływanie i zapisywanie muzyki wcześniej zapamiętanej,
6 – tworzenie i improwizacja – muzyka nieznana,
7 – tworzenie i improwizacja – nieznana muzyka podczas czytania,
8 – tworzenie i improwizacja – nieznana muzyka podczas pisania.
Z kolei stopnie zaawansowania w audiacji są zhierarchizowane i dotyczą zarówno muzyki znanej, jak i nieznanej. Dodatkowo opanowanie stopnia poprzedniego jest konieczne do tego, żeby opanować kolejny:
1 – chwilowe, mimowolne zapamiętywanie,
2 – świadome zainicjowanie procesu audiacji, dostrzeganie i rozpoznawanie niektórych elementów muzyki, głównie dotyczących tonalności i rytmiki,
3 – umiejętność ustalenia tonacji i metrum,
4 – uświadamianie sobie pełnych struktur muzycznych w przebiegu melodyczno-rytmicznym,
5 – świadome przywołanie poprzez wyobrażenie słuchowe przebiegów muzycznych,
6 – świadome wyprzedzanie, przewidywanie przebiegów muzycznych.
Jeśli chodzi o proces audiacji w środowisku muzycznym nie ma jedności, więc klasyfikacja typów czy stopni może być różna. Również sama teoria Edwina E. Gordona na przestrzeni wielu lat, pod wpływem przeprowadzonych badań i testów, zmieniała się i ewoluowała.
Doświadczanie procesu audiacji jest powszechnym zjawiskiem. Dzieje się tak na przykład wtedy, kiedy bez kontroli jakaś piosenka zapada w pamięć i „chodzi po głowie”. Nie słyszymy jej, ale ją odtwarzamy. Co oczywiste, nie jest to zaawansowany poziom audiacji, ale może być przykładem na to czym audiacja na pewnej, podstawowej płaszczyźnie jest. Ostatni stopień audiacji, wraz z umiejętnością wykorzystania wszystkich jej typów, może być używany przez klasycznych kompozytorów muzyki, którzy potrafią tworzyć i spisywać skomponowane przez siebie utwory „z głowy”.
